Giải đấu Euro không chỉ là nơi hội tụ của những đội bóng xuất sắc nhất châu Âu mà còn là sự kiện thể thao được mong đợi nhất thế giới. Tìm hiểu về lịch sử giải đấu Euro, thể thức thi đấu và những điểm đặc biệt làm nên sức hấp dẫn của giải đấu này trong bài viết chi tiết này.
Lịch sử giải đấu Euro qua các thời kỳ
Thời kỳ xây dựng (1960-1976)
- Nguồn gốc : Ý tưởng về giải Euro được Henri Delaunay, tổng thư ký Liên đoàn bóng đá Pháp, đề xuất vào những năm 1920, nhưng được UEFA chính thức chấp thuận vào năm 1958. Giải đấu này được gọi là Cúp các quốc gia châu Âu trong những năm đầu.
- Euro 1960 (Pháp) :
- Giải đấu đầu tiên được tổ chức tại Pháp, chỉ có 4 đội tham dự trận chung kết (sau vòng loại).
- Nhà vô địch : Liên Xô đã đánh bại Nam Tư với tỷ số 2-1 trong trận chung kết nhờ bàn thắng quyết định của Viktor Ponedelnik.
- Đáng chú ý : Đây là giải đấu đầu tiên, nhưng nhiều đội mạnh, chẳng hạn như Tây Đức, Ý và Anh, đã không tham gia hoặc không đủ điều kiện vì lý do chính trị.
- Euro 1964 (Tây Ban Nha) :
- Nhà vô địch : Tây Ban Nha đánh bại Liên Xô với tỷ số 2-1 trong trận chung kết tại Madrid.
- Đáng chú ý : Tây Ban Nha đã giành chức vô địch giải đấu trên sân nhà lần đầu tiên, với sự tỏa sáng của những ngôi sao như Luis Suarez.
- Euro 1968 (Ý) :
- Vô địch : Ý đánh bại Nam Tư với tỷ số 2-0 trong trận chung kết (trận lượt đi kết thúc với tỷ số hòa 1-1, phải đá lại).
- Đáng chú ý : Trận chung kết là lần đầu tiên kịch bản này được lặp lại. Ý một lần nữa áp dụng lối chơi phòng ngự chắc chắn (Catenaccio).
- Euro 1972 (Bỉ) :
- Nhà vô địch : Tây Đức đánh bại Liên Xô với tỷ số 3-0 trong trận chung kết.
- Sự kiện chính : Tây Đức, dưới sự dẫn dắt của Gerd Müller và Franz Beckenbauer, đã khẳng định được sự thống trị của mình (sau này đạt đến đỉnh cao là chức vô địch World Cup 1974).
- Euro 1976 (Nam Tư) :
- Vô địch : Tiệp Khắc đánh bại Tây Đức với tỷ số 5-3 trên chấm luân lưu (hòa 2-2 sau hiệp phụ).
- Cú đá phạt “Panenka” (một cú sút nhỏ vào giữa khung thành) của Antonin Panenka trong trận chung kết đã trở thành biểu tượng của bóng đá.
Thời kỳ mở rộng (1980-1996)
- Euro 1980 (Ý) :
- Số lượng đội tham dự tăng lên 8 đội, chia thành 2 bảng, không có trận play-off tranh giải ba.
- Nhà vô địch : Tây Đức đánh bại Bỉ với tỷ số 2-1 trong trận chung kết.
- Tây Đức đã trở thành đội đầu tiên vô địch Euro hai lần , với bàn thắng quyết định của Horst Hrubesch.
- Euro 1984 (Pháp) :
- Vô địch : Pháp đánh bại Tây Ban Nha với tỷ số 2-0 trong trận chung kết.
- Đáng chú ý : Đội tuyển Pháp, dưới sự dẫn dắt của Michel Platini, đã thống trị giải đấu. Platini ghi được 9 bàn thắng (vẫn là kỷ lục về số bàn thắng ghi được tại một kỳ Euro), bao gồm 2 cú hat-trick liên tiếp.
- Euro 1988 (Tây Đức) :
- Vô địch : Hà Lan đánh bại Liên Xô với tỷ số 2-0 trong trận chung kết.
- Đáng chú ý : Bộ ba huyền thoại Ruud Gullit, Marco van Basten và Frank Rijkaard đã dẫn dắt đội tuyển Hà Lan đến chức vô địch Giải vô địch châu Âu đầu tiên trong lịch sử. Bàn thắng của Van Basten trong trận chung kết được coi là một trong những bàn thắng vĩ đại nhất trong lịch sử Giải vô địch châu Âu.
- Euro 1992 (Thụy Điển) :
- Nhà vô địch : Đan Mạch đánh bại Đức với tỷ số 2-0 trong trận chung kết.
- Đáng chú ý : Đan Mạch, đội tuyển được triệu tập để thay thế Nam Tư (bị cấm do chiến tranh), đã tạo nên một “huyền thoại” khi giành chức vô địch mặc dù không thi đấu nhiều.
- Euro 1996 (Anh) :
- Số lượng đội đã tăng lên 16, sử dụng thể thức hiện đại bao gồm vòng bảng và vòng loại.
- Vô địch : Đức đánh bại Cộng hòa Séc với tỷ số 2-1 nhờ bàn thắng vàng của Oliver Bierhoff (lần đầu tiên luật bàn thắng vàng được áp dụng).
- Đáng chú ý : Đây là giải đấu lớn đầu tiên được tổ chức tại Anh kể từ World Cup 1966. Đức là nhà vô địch châu Âu thứ ba.
Giai đoạn hiện tại (2000-2020)
- Euro 2000 (Bỉ và Hà Lan) :
- Đây là lần đầu tiên có hai quốc gia đăng cai giải đấu này.
- Vô địch : Pháp đánh bại Ý với tỷ số 2-1 nhờ bàn thắng vàng của David Trezeguet.
- Đáng chú ý : Với đội hình mạnh do Zinedine Zidane dẫn dắt, Pháp đã trở thành đội đầu tiên vô địch World Cup (1998) và vô địch Euro ngay sau đó.
- Euro 2004 (Bồ Đào Nha) :
- Vô địch : Hy Lạp đánh bại Bồ Đào Nha với tỷ số 1-0 trong trận chung kết.
- Sự kiện đáng chú ý : Hy Lạp đã gây ra cú sốc lớn nhất trong lịch sử Euro khi giành chức vô địch nhờ hàng phòng ngự kỷ luật do Otto Rexhagel dẫn dắt.
- Euro-2008 (Áo và Thụy Sĩ) :
- Vô địch : Tây Ban Nha đánh bại Đức với tỷ số 1-0 trong trận chung kết.
- Điểm nổi bật : Tây Ban Nha bắt đầu kỷ nguyên thống trị của mình bằng lối chơi tiki-taka, mở ra một kỷ nguyên đáng chú ý (vô địch World Cup 2010 và Euro 2012).
- Euro 2012 (Ba Lan và Ukraine) :
- Vô địch : Tây Ban Nha đánh bại Ý với tỷ số 4-0 trong trận chung kết.
- Đáng chú ý : Tây Ban Nha trở thành đội đầu tiên bảo vệ thành công chức vô địch Giải vô địch châu Âu. Trận chung kết có tỷ số cao nhất trong lịch sử giải đấu.
- Euro 2016 (Pháp) :
- Số lượng đội tăng lên 24, mở ra cơ hội cho các đội nhỏ hơn.
- Vô địch : Bồ Đào Nha đánh bại Pháp với tỷ số 1-0 trong hiệp phụ (bàn thắng của Eder).
- Đáng chú ý : Bồ Đào Nha đã giành chức vô địch lần đầu tiên mặc dù Cristiano Ronaldo phải rời sân sớm trong trận chung kết vì chấn thương. Đây cũng là giải đấu chứng kiến sự trỗi dậy của các đội tuyển như Iceland và Wales.
- Euro 2020 (toàn châu Âu, tổ chức năm 2021) :
- Giải đấu được tổ chức tại 11 thành phố trên khắp châu Âu đã bị hoãn từ năm 2020 sang năm 2021 do đại dịch COVID-19.
- Vô địch : Ý đánh bại Anh với tỷ số 3-2 trên chấm luân lưu (hòa 1-1 sau hiệp phụ).
- Điểm nổi bật : Sự hồi sinh của đội tuyển Ý dưới thời Roberto Mancini. Thủ môn Gianluigi Donnarumma đã tỏa sáng trong trận chung kết tại Wembley.
Euro 2024 (Đức)
- Vô địch : Tây Ban Nha đánh bại Anh với tỷ số 2-1 trong trận chung kết.
- Các hoạt động đã thấy :
- Tây Ban Nha tiếp tục được củng cố dưới sự dẫn dắt của huấn luyện viên Luis de la Fuente với những cầu thủ trẻ như Lamine Yamal (cầu thủ trẻ xuất sắc nhất giải đấu) và Nico Williams.
- Đức đăng cai giải đấu với 10 sân vận động hiện đại và thu hút lượng lớn khán giả.
- Các đội như Áo, Thổ Nhĩ Kỳ và Georgia đã gây ấn tượng, trong khi các đội lớn hơn như Pháp và Bỉ lại gây thất vọng.
Hình thức thi đấu của giải bóng đá Euro
Các chuyên gia từ Gem88 chia sẻ, giải đấu Euro được tổ chức theo thể thức thi đấu chặt chẽ và hấp dẫn, đảm bảo tính công bằng và kịch tính xuyên suốt giải đấu. Dưới đây là những cách chính để tham gia giải đấu Euro :
- Vòng bảng: Giải vô địch bóng đá châu Âu sẽ khởi tranh với 24 đội, được chia thành sáu bảng, mỗi bảng bốn đội. Các đội sẽ thi đấu vòng tròn một lượt trên sân nhà và sân khách. Mỗi trận thắng được tính ba điểm, một trận hòa được tính một điểm và một trận thua không được tính điểm. Sau vòng bảng, hai đội đứng đầu mỗi bảng và bốn đội đứng thứ ba sẽ vào vòng loại trực tiếp.
- Vòng loại trực tiếp: Từ vòng 16 đội trở đi, các đội sẽ bước vào vòng loại trực tiếp, mỗi trận chỉ có một kết quả. Đội nhất và nhì mỗi bảng sẽ gặp đội thứ ba ở các bảng còn lại. Nếu hai đội hòa nhau sau hai trận, sẽ thi đấu hiệp phụ, mỗi hiệp 30 phút. Nếu không có đội chiến thắng, sẽ diễn ra loạt luân lưu.
- Vòng 8, bán kết và chung kết: Bắt đầu từ vòng tứ kết, các đội sẽ thi đấu hai trận liên tiếp. Đội chiến thắng sẽ đi tiếp. Trận chung kết là trận đấu duy nhất mà hai đội mạnh nhất sẽ tranh tài để giành chức vô địch Giải vô địch châu Âu. Nếu bằng điểm, sẽ có hiệp phụ và loạt luân lưu để xác định đội chiến thắng.
- Quy tắc quan trọng: Bên cạnh thể thức thi đấu, giải đấu Euro còn có những quy định quan trọng như tính bàn thắng sân khách khi hai đội hòa nhau về tổng điểm và những tình huống đặc biệt như phạt đền và hiệp phụ trong những trận đấu căng thẳng. Với lối chơi này, Euro luôn mang đến những trận đấu hấp dẫn và bất ngờ.
Các giai đoạn chính và thống kê quan trọng của giải Euro
- Đội có nhiều chiến thắng nhất :
- Đức và Tây Ban Nha: 3 lần (Đức: 1972, 1980, 1996; Tây Ban Nha: 1964, 2008, 2012, 2024).
- Ý và Pháp: 2 lần.
- Cầu thủ ghi nhiều bàn thắng nhất giải đấu : Michel Platini (9 bàn, Euro 1984).
- Số lượng đội tham gia trong những năm trước :
- 1960-1976: 4 đội.
- 1980-1992: 8 đội.
- 1996-2012: 16 đội.
- Từ năm 2016 đến nay: 24 đội.
- Quy tắc bàn thắng vàng : Được sử dụng từ năm 1996 đến năm 2004, bị bãi bỏ do gây tranh cãi.
- Phạt đền : Phạt đền hiếm khi được áp dụng trong các trận chung kết Euro (ví dụ đáng chú ý là năm 1976, 2020).
Vậy là bài viết đã cung cấp thông tin lịch sử giải đấu Euro. Giải đấu Euro là một trong những sự kiện thể thao lớn nhất và hấp dẫn nhất thế giới. Mỗi mùa giải đều mang đến những trận đấu hấp dẫn và cạnh tranh quyết liệt giữa các đội bóng hàng đầu châu Âu. Được tổ chức bởi UEFA, Euro không chỉ là một giải đấu mà còn là biểu tượng của bóng đá, nơi những ngôi sao sáng nhất thể hiện tài năng và khẳng định vị thế quốc tế của mình.
